Kireçlenme (Osteoartrit) eklem kıkırdağında aşınma demektir. Eklem kıkırdakları yapısı itibariyle yumuşak, kaygan ve pürüzsüzdür. Kıkırdak dokusunun bu özelliği sayesinde eklemlerin hareketi sırasında kayganlığı oluşturarak ağrısız ve sürtünmesiz bir hareket sağlanır.

 

Bazı durumlarda kıkırdak dokusu özelliğini kaybedebilir ve eklemde aşınma gelişebilir. İleri yaş, kıkırdak kırıkları, geçirilen ameliyatlar, kullanılan bazı ilaçlar, romatizmal hastalıklar, sporcu yaralanmaları, aşırı kullanım, sistemik hastalıklar kıkırdakta aşınmalar oluşturabilir.

 

Kıkırdak aşınmasının erken tanısı önemlidir. Erken tanı, erken tedaviye olanak sağlayarak kıkırdağın ölümünü engelleyebilir. Fakat son aşamaya gelmiş kıkırdak aşınmalarında (kireçlenme) tedavi protez (artroplasti) cerrahisidir.

 

Toplumda en çok kireçlenen eklemler sırasıyla diz, kalça, omuz, ayak ve ayak bileği, el bileği ve dirsek eklemleridir.

 

Aşağıdaki iki röntgende normal bir dizin ve son dönem kireçlenmesi olan bir dizin görüntüsü görülmekte.

 

  

      Normal Diz Filmi                                               Kireçlenmiş Diz Filmi

 

 

​

 

 

 

 

 

 

Kireçlenmesi son aşamada olan hastalar tutulan eklemin yerine göre farklı bulgular gösterir. Örneğin diz, kalça ve ayak bilek kireçlenmesi olan hastaların eklem hareketleri azalır, yürüyüşleri kısalır, ağrıları gece de olmak üzere ciddi derecede artar. Hastalar eklemlerini hareket ettirirken ses gelmesinden şikayetçi olurlar. Kullandıkları ağrı kesicilerin etkisi geçtiğinde ağrı şikayetleri tekrar başlar. İlerleyen dönemlerde uzuvlarında eğrilikler görülebilir. Ağrıyan uzuvlarına basmak istemediklerinden topallayarak yürürler. Bu yüzden bir süre sonra sağlam eklemlerinde de ağrılar başlayabilir. Omuz kireçlenmesinde ağrı tüm omuza ve boyuna yansır. Omuzlarını hareket ettirmek istemezler, kollarını gövdeye yapışık tutma eğilimindedirler. Bazı durumlarda elleri ile bir bardak bile taşıyamazlar.

​

​

​

​

​

​

​

 

 

Tedavide kullanılan protezler hastaya ve hastalığa uyumlu olmalıdır. Protezin kemikle kaynaşması için yüksek teknolojik kaplamalı olması, aşınmaya dayanıklı olması, metal ömrünün uzun olması, çok hasta serili klinik çalışmalarının olması, marka değeri yüksek firmalar tarafından üretilmiş olması gerekir. Halk arasında protezin ömür yılı ile ilgili farklı söylentiler bulunmaktadır. Kaliteli protez, iyi cerrahi ve yüksek hasta uyumu protezin ömrünü artırır. 30 yılı aşkın aynı protezi taşıyan ve şikayetleri olmayan hastalar da bulunmaktadır.

 

  

 

             Diz Protezi                   Kalça Protezi                           Omuz Protezi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ameliyat süreci

 

Hastaların ameliyat kararındaki en önemli husus ağrı ve yaşam kalitesindeki düşmedir. Yaşam kalitesi düştükçe ve ağrılar arttıkça hastalar daha çok yatağa bağımlı hale gelir ve ruh sağlıkları etkilenebilir. Yine hareketsizlik, kilo almaya ve bunun neden olabileceği sistemik hastalıklara zemin hazırlayabilir. Hastalar hekimleri ile ortak görüşmeler sonrası ameliyata karar verirler. Ameliyat öncesi hazırlıklar yapılır ve anestezi hekimleri tarafından hastalar değerlendirilir. Ameliyat süresi ameliyat olacak eklemin yeri ve eklemdeki kireçlenmenin şiddetine göre değişmek ile birlikte 1-3 saat arasında değişir. Ameliyat sonrası hastalar 3-5 gün aralığında hastanede yatarlar. Diz ve Kalça ve ayak bilek protezi olan hastalar ameliyat ertesi günü ayağa kaldırılır ve yürüteçler aracılığı ile yürütülürler.

 

​

​

​

​

​

 

 

Omuz protezi sonrası hastalar omuz kol askısı kullanırlar. Bu süreç yaklaşık 2-3 haftadır. Bu süreç bittikten sonra hastalar aktif omuz hareketlerine başlarlar.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hastalar taburculukları sonrası belirli aralıklarla hekim tarafından kontrollere çağrılır. Kas kuvvetlendirme, eklem hareket açıklığını artırma ve yürüyüş egzersizlerinin kontrolü yapılır. Gerek görülen hastalarda fizyoterapist eşliğinde birebir destekleyici egzersizler önerilir.

 

 

 

                                                                                                                         Doç. Dr. Murad PEPE